7. Συρράκο | Το ομορφότερο χωριό

Το Συρράκο κτίστηκε στις πλαγιές του όρους Περιστέρι κάποια στιγμή μετά τον 11ο αιώνα από τους Βλάχους. Πρόκειται για μία εθνική ομάδα των Βαλκανίων που μιλά μία γλώσσα παρόμοια με τα ρουμανικά. Κατά την οθωμανική περίοδο το χωριό ανήκε στη μητέρα του σουλτάνου και απολάμβανε πολλά προνόμια. Τα εύφορα βοσκοτόπια φιλοξενούσαν δεκάδες χιλιάδες πρόβατα και γίδια, ενώ οι ντόπιοι έμποροι σύχναζαν στα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας για να πουλήσουν τα τοπικά προϊόντα και τις φημισμένες μάλλινες κάπες τους. Με τα κέρδη έχτισαν περίφημα πέτρινα σπίτια, ενώ οι ξένοι επισκέπτες εντυπωσιάστηκαν με το ζωντανό εμπόριο και την πνευματική ζωή του Συρράκου.

Η ευημερία δεν εμπόδισε τους κατοίκους του Συρράκου από το να ξεσηκωθούν το 1821. Ο Ιωάννης Κωλέττης είχε γεννηθεί στο Συρράκο, αλλά είχε περάσει τα νεανικά του χρόνια ως προσωπικός γιατρός του γιου του Αλή Πασά. Τον Μάρτιο του 1821 έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και επέστρεψε στο Συρράκο για να ξεσηκώσει την κεντρική Ελλάδα. Οι Οθωμανοί επιτέθηκαν στο χωριό και το έκαψαν ολοκληρωτικά τον Ιούλιο του 1821. Ο Κωλέττης έπαιξε σημαντικό ρόλο στις στρατιωτικές και πολιτικές εξελίξεις. Υπηρέτησε δύο φορές ως πρωθυπουργός στα χρόνια του βασιλιά Όθωνα και θεωρείται εμπνευστής της Μεγάλης Ιδέας.

Μόνο πέντε κτίρια (μαζί με την εκκλησία της Παναγίας) γλίτωσαν από τη λαίλαπα του 1821. Τέσσερα χρόνια αργότερα οι χωρικοί επέστρεψαν στο Συρράκο για να ξαναχτίσουν τις ζωές τους. Το χωριό δεν απελευθερώθηκε μετά την επανάσταση και μέχρι το 1912 η κοίτη του ποταμού Χρούσια αποτελούσε το σύνορο ανάμεσα στην Ελλάδα και την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το εμπόριο μάλλινων υφασμάτων έδωσε ώθηση στην οικονομία του Συρράκου. Ο ποιητής Κώστας Κρυστάλλης γεννήθηκε εδώ το 1868. Το έργο του επηρεάστηκε από την κτηνοτροφική παράδοση του Συρράκου και τις πατριωτικές ιστορίες της Επανάστασης του 1821. Η πρώτη ποιητική συλλογή που εξέδωσε, οι «Σκιαί του Άδου», προκάλεσαν την οργή των Οθωμανών και ο Κρυστάλλης καταδικάστηκε σε 25 χρόνια εξορία, κατόρθωσε όμως να ξεφύγει στην Ελλάδα.

Όλες αυτές οι ιστορίες και τα γεγονότα ζωντανεύουν στην κεντρική πλατεία του χωριού. Το πλατάνι αποτελεί μάρτυρα της ίδρυσης του χωριού πριν από τόσους αιώνες. Η πέτρινη βρύση λέγεται «Γκούρα», μία βλάχικη λέξη που σημαίνει «στόμα». Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου περιέχει πολλά κειμήλια, ενώ η παρουσία του προστάτη των θαλασσινών σε αυτό το ορεινό τοπίο δικαιολογείται από την παρουσία των ντόπιων εμπόρων στα λιμάνια και τις αγορές της ανατολικής Μεσογείου στα χρόνια της μεγάλης ακμής του τόπου. Η εμφάνιση συνθετικών ινών στις αρχές του 20ου αιώνα ζημίωσε το εμπόριό τους και το χωριό παρήκμασε. Τις τελευταίες δεκαετίες τα περισσότερα σπίτια έχουν αποκατασταθεί με σεβασμό στις αρχές της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.