8. Ναός Αγίου Βασιλείου της Αγοράς

Η βυζαντινή Άρτα είχε δέκα εκκλησίες, καμία όμως δεν είναι τόσο όμορφη όσο ο Άγιος Βασίλειος. Είναι μία χαρακτηριστική αρτινή εκκλησία. Το αέτωμα της ανατολικής πλευράς εξέχει πάνω από τη στέγη. Στη δυτική πλευρά, πάνω από την πόρτα, υπήρχε δεύτερο αέτωμα αλλά η μύτη του θυσιάστηκε για να μπει καμπαναριό, που σήμερα δεν σώζεται. Ο ναός φέρει εξαιρετικά πλούσια εξωτερική διακόσμηση από πλίνθους που σχηματίζουν ψαροκόκαλα και μαιάνδρους, καθώς και κίτρινα, πράσινα και υπόλευκα εφυαλωμένα πλακίδια. Είναι σαφής η προσπάθεια της τοπικής αριστοκρατίας, που είχε πάντοτε βλέψεις να καταλάβει έως και την Κωνσταντινούπολη, να εντυπωσιάσει και να επιδείξει τη δύναμή της.

Εκατέρωθεν του παραθύρου στο ανατολικό αέτωμα της εκκλησίας είναι δύο εικόνες. Η αριστερή απεικονίζει τη Σταύρωση. Ο σταυρός στέκεται σε βράχο με μικρή σπηλιά από κάτω, όπου διακρίνεται το κρανίο του Αδάμ. Η Παρθένος και ο Ιωάννης στέκονται δίπλα στον εσταυρωμένο Χριστό. Η άλλη εικόνα δείχνει τους τρεις Ιεράρχες σύμφωνα με τη βυζαντινή παράδοση της μετωπικής απόδοσης των μορφών. Οι εικόνες είναι εφυαλωμένες: κάθε μορφή δημιουργήθηκε αυτόνομα και μετά ενώθηκαν με το υπόβαθρο κατά τη διάρκεια του ψησίματος. Πρόκειται για έργα Ιταλού τεχνίτη ή κάποιου Βυζαντινού που πέρασε κάποιο διάστημα στην Ιταλία. Τα πρωτότυπα βρίσκονται στο Βυζαντινό Μουσείο των Ιωαννίνων.